Stres: jak sobie z nim radzić i jakie są jego skutki?

Jak radzić sobie ze stresem? To jedno z najczęstszych pytań, które pojawia się w rozmowach z psychologiem czy psychoterapeutą. Trudno się temu dziwić – współczesne tempo życia, natłok obowiązków, presja zawodowa i oczekiwania społeczne sprawiają, że stres jak sobie z nim radzić stał się codziennym towarzyszem wielu osób. Jak pokazują badania, aż 81% Polaków odczuwa stres przynajmniej raz w miesiącu, a dla wielu z nas napięcie psychiczne jest niemal stałym elementem rzeczywistości. Warto więc zastanowić się, skąd bierze się stres, jakie są jego skutki i – co najważniejsze – jak skutecznie sobie z nim radzić, by nie przejął kontroli nad naszym życiem.

Czym jest stres?

Stres – nazywany często wzmożonym napięciem czy przeciążeniem – jest nieodłącznym elementem życia każdego człowieka. Może mieć charakter krótkotrwały, kiedy w naszym życiu pojawiają się chwili trudności, z którymi szybko sobie radzimy. Taki stres, jest często mobilizujący do działania, wyzwala energię do zmiany i sprzyja zdrowemu rozwojowi. Często jednak przyjmuje mniej zdrowy charakter. Silny stres, może przełożyć się na wszystkie aspekty naszego życia.

Jakie są przyczyny stresu?

Przyczyn stresu może być wiele. Jak pokazują badania, Polaków najczęściej stresują m.in. kwestie zdrowotne, sytuacja finansowa, relacje z bliskimi, praca zawodowa, a także życie w ciągłym biegu. To tylko kilka przykładów, ale powodów do stresu może być znacznie więcej. Często sytuacje stresujące dla jednej osoby dla innej nie stanowią żadnego problemu.

Warto więc uważnie przyglądać się sobie i zadawać pytania: Czym tak naprawdę się stresuję? Czy gdy słyszę o przyczynach stresu moich bliskich, odczuwam to samo, czy może inaczej? Każdy z nas ma inne powody do stresu, a jednocześnie nie zawsze potrafimy je zidentyfikować. Nasz organizm wysyła różne sygnały świadczące o silnym napięciu, ale często ich nie dostrzegamy lub nie umiemy nazwać tego, co się z nami dzieje.

Jakie są objawy silnego stresu?

Stres w krótkiej formie może działać mobilizująco – np. przed ważnym egzaminem czy wystąpieniem publicznym. Jednak chroniczny, długotrwały stres działa odwrotnie – osłabia nasz organizm i psychikę, prowadząc do negatywnych konsekwencji zdrowotnych. Oto najczęstsze objawy stresu:

Bóle głowy
Bóle brzucha
Kołatanie serca
Bezsenność lub nadmierna senność
Wyczerpanie, zmęczenie
Lęki
Depresja
Natłok myśli
Trudności z koncentracją.

To tylko niektóre objawy, których możemy doświadczać w trudnych sytuacjach życiowych. Zdarza się, że pojawiają się one znacznie wcześniej, zanim w ogóle uświadomimy sobie, że doświadczamy stresu. Dlaczego tak się dzieje? Często wynika to z tempa naszego życia. Stresujemy się sytuacją finansową, więc pracujemy coraz więcej. Nawet po powrocie do domu pojawia się pokusa, by odpowiedzieć na jeszcze jedną wiadomość czy dokończyć ważne zadanie. To z kolei może prowadzić do narastającego napięcia i braku wyraźnej granicy między pracą a życiem prywatnym. Im więcej pracujemy, tym większa szansa na stres zawodowy i wypalenie, które przenosi się na inne aspekty naszego życia.

Jak jeszcze działa na nas stres?

Co ciekawe, często martwimy się o nasze zdrowie, nie zdając sobie sprawy, jak ogromny wpływ ma na nie stres. Długotrwałe napięcie może obniżać naszą odporność, co sprawia, że częściej chorujemy – łapiemy infekcje, które ciągną się tygodniami. To właśnie stres przyczynia się do nasilenia stanów zapalnych w organizmie, utrudniając ich gojenie.

„To prawda, że stres jest nieodłącznym elementem życia i każdy czasem się stresuje. Problemy zaczynają się wtedy, gdy 'czasem’ zmienia się w 'cały czas’, a jakość naszego życia i zdrowia zaczyna się pogarszać” – mówi Alicja Niewęgłowska, psychoterapeutka.

Co stresuje nas w bliskich relacjach?

Relacje z bliskimi to kolejny powód naszego stresu. Oczywiste jest, że jesteśmy istotami społecznymi i potrzebujemy innych ludzi do tego, aby żyć i zdrowo funkcjonować. Jak się okazuje, choć jest to nasza naturalna potrzeba, wcale nie jest łatwo o nią zadbać. Dlaczego tak się dzieje? Przyczyn może być co najmniej kilka. W relacjach rodzinnych, przyjacielskich czy partnerskich często nie wyrażamy emocji, które nam towarzyszą. Tłumimy przeżywane uczucia, nie komunikujemy się w asertywny sposób, tylko naginamy własne granice. Często, przyświeca nam “szczytny cel” – chcemy w ten sposób zadbać o drugą osobę czy relację.

Ale czy tak jest naprawdę? Takie sytuacje mogą doprowadzić do tego, że ktoś przekracza nasze granice, ale my o tym nie mówimy, albo to my przekraczamy czyjeś. Rośnie w nas napięcie, a potem nie wytrzymujemy i wybuchamy. Zaczyna się konflikt, dużo nieporozumień i bardzo silny stres, szczególnie, jeśli sprawa dotyczy ważnej dla nas relacji.

Czego jeszcze brakuje w relacjach?

Jedną z najczęstszych przyczyn konfliktów jest brak wzajemnego słuchania. Choć pozornie, podczas rozmowy, słyszymy słowa wypowiadane przez drugą osobę, często nie słuchamy jej uważnie ani nie angażujemy się w aktywne słuchanie. Może to prowadzić do frustracji, nieporozumień oraz trudności w komunikacji i wzajemnym zrozumieniu.

Czasem jednak problemy w relacji sięgają głębiej, bo aż do naszego dzieciństwa. Złe wzorce pierwszych relacji, w tym relacji rodzic-dziecko, czy doświadczenia przemocy mogą wpływać na to, w jaki sposób teraz podchodzimy do związków. Zdarza się, że dawne rany są tak głębokie, że w kryzysowej sytuacji nie potrafimy się porozumieć i bez pomocy specjalisty wyjście z takiego konfliktu może się nie udać.

Jak radzić sobie ze stresem?

A teraz odpowiedź na tak często zadawane pytanie. Jak radzić sobie ze stresem? Wg cytowanego raportu, Polacy korzystają z takich sposobów jak: słuchanie muzyki, oglądanie filmów i seriali, spacer czy hobby. Kiedy jednak te sposoby nie działają, aż 48% badanych nie robi ze stresem już nic. A szkoda, bo jest wiele skutecznych sposobów, aby sobie pomóc.

Sposoby radzenia sobie ze stresem

Warto znaleźć swój sposób na radzenie sobie z codziennymi trudnościami. Pomocna może być aktywności fizyczna. I tutaj warto znaleźć taką, która będzie nam sprawiała przyjemność. Zmuszanie się do ćwiczeń, których nie lubimy, na pewno nie pomoże nam na “oczyszczenie głowy”. Można zacząć chociażby od krótkich spacerów, które pomogą w redukcji stresu i przy okazji dobrze wpłyną na odporność.

Pomocne będzie także dbanie o swoje zdrowie, zaczynając od zdrowej diety, a kończąc na odpowiedniej liczbie godzin snu. Dla jednych to będzie 7 godzin dla innych 9. Znając swój organizm i słuchając jego potrzeb, możemy na nie odpowiedzieć i w krótkim czasie poczuć się lepiej.

Nie zapominajmy o oddechu. Mamy go zawsze przy sobie i nauka kilku ćwiczeń oddechowych, które będą dla nas łatwe i przyjemne, pozwali o nich pamiętać w trudnych momentach dnia codziennego.

Przykładowe ćwiczenie oddechowe:

Usiądź wygodnie lub połóż się na plecach.
Zamknij oczy i skup się na oddechu.
Weź głęboki wdech nosem (najlepiej do przepony) licząc do 4, zatrzymaj na chwilę powietrze, a potem powoli wypuść je ustami, licząc do 6.
Powtórz 10-15 razy.
Kiedy robimy dłuższy wydech, nasz organizm dostaje sygnał o wyciszeniu i uspokaja się.

Jeśli znajdziemy swoją ulubioną technikę oddechową, być może przyjdzie czas na mindfulness, medytację lub innych techniki relaksacyjne. W sieci jest dostępnych wiele bezpłatnych nagrań, dzięki którym możemy poznać nowe rzeczy i sprawdzić, co daje nam ukojenie.

A co, jeśli to nie działa?

Kiedy jesteśmy narażeni na silne działanie stresu czy to w pracy, czy w kontakcie z bliską osobą i w danym momencie nie możemy zmienić swojej sytuacji życiowej – może okazać się, że potrzebna będzie pomoc profesjonalisty.

Jeśli dotychczasowe działanie na stres nie przynoszą efektów, warto poszukać innej pomocy. Aby dokonać zmiany w życiu, potrzebne są zasoby, a kiedy stresująca sytuacja przedłuża się, może się okazać, że one się skończyły. W takiej sytuacji, warto umówić się na wizytę z psychologiem lub psychoterapetą. Takie spotkania pomogą w odzyskaniu kontaktu ze sobą i pozwolą przyjrzeć się swoim emocjom i doświadczeniu. W niektórych sytuacjach może wspomóc się również wizytą u lekarza psychiatry. Jeśli objawy stresu są bardzo silne, mogą prowadzić np. do depresji. Wówczas lekarz pomoże dobrać odpowiednie leczenie farmakologiczne, które w połączeniu z psychoterapią może pomóc nie tylko na czas trudnej sytuacji, ale także na przyszłość.

Jak zwalczyć stres – pomoc w Ośrodku Moje Miejsce

W Ośrodku Moje Miejsce w Warszawie pracuje grono specjalistów, którzy chętnie wesprą swoją pomocą w trudnych sytuacjach, w przeżywaniu silnego stresu, depresji czy w innych problemach.

Prowadzimy psychoterapię indywidualną oraz konsultacje psychologiczne, które mogą być pomocne w sytuacjach nieradzenia sobie ze stresem. Pracujemy m.in. w podejściu:

Zapraszamy do kontaktu

Źródła:

Zentiva Polska, 2024. Stres pod lupą. Raport firmy Zentiva Polska. Październik 2024. Dostęp: 15 lutego 2025. Dostępne w Internecie: https://www.zentiva.pl/uploads/Stres%20pod%20lup%C4%85.%20Raport%20firmy%20Zentiva%20Polska_10.2024.pdf.